7 + 7

[η άσπρη και μαύρη λίστα των κινηματογραφικών μου επιλογών]

Μετά από πρόσκληση της neraida, την οποία και ευχαριστώ θερμά, ξενυχτώ επιλέγοντας 7 ταινίες που λάτρεψα και -χωρίς πρόσκληση αυτή τη φορά- άλλες 7 των οποίων τον κινηματογραφικό χαρακτηρισμό του αριστουργήματος δεν συμμερίζομαι!

Να διευκρινίσω ότι η συχνή επαφή με τον κινηματογράφο, έκανε την επιλογή των αγαπημένων μου ταινιών μια υπόθεση ιδιαίτερα δύσκολη (ιδίως ο περιορισμός σε μόλις επτά). Οπότε και είμαι σίγουρος ότι μετά τη δημοσίευση της λίστας, θα θυμηθώ πολύ περισσότερες -ίσως και καλύτερες. Ζητώ συγνώμη από τους δημιουργούς που θα ξεχάσω.

Επτά αγαπημένες:

1)Mon Oncle (O θείος μου), Jacques Tati, 1959. Υπέροχη, τρυφερή, δεικτική, διαχρονική. Υποδειγματική από κάθε άποψη. Η αντιπαράθεση παλιού και νέου Παρισιού αποτελεί ιστορικό ντοκουμέντο. Το πέρασμα από τις παραδοσιακές γειτονιές στα μοντέρνα προάστια μέσα από τη βόλτα μιας παρέας σκύλων (χωρίς διακρίσεις αντίθετα από την κοινωνία των ανθρώπων) είναι αριστουργηματικό σκηνοθετικό εύρημα. Η κριτική του μοντερνισμού καθώς και η δεικτικότητα απέναντι στον καταναλωτισμό, την υποκρισία και τους κώδικες της αστικής τάξης ιδωμένα με χιούμορ και ανθρωπιά. Το μονόπλανο της ανόδου του Monsieur Hulot στην πολυκατοικία είναι ο προπομπός της σκηνογραφίας των ηλεκτρονικών παιχνιδιών. Η λαχτάρα των παιδιών να ξεφύγουν από τον καθωσπρεπισμό επιστρέφοντας στις αλάνες και τα ζαβολιάρικα παιχνίδια προφητική και βαθιά ανθρώπινη. Η μουσική νοσταλγική και συνάμα ευχάριστη - σαν το γλυκόπικρο συναίσθημα μιας εποχής και μιας πόλης που αλλάζει. (...σταματήστε με γιατί θα γράφω μέχρι αύριο...). Σκηνοθεσία, σκηνογραφία, ερμηνείες, αισθητική... Ένα κινηματογραφικό αριστούργημα!

2) Clockwork Orange (Το κουρδιστό πορτοκάλι), Stanley Kubrick, 1972. To μόνο στο οποίο δεν συμφωνώ με το σκηνοθέτη, είναι η ύστερη ενέργειά του να αποκηρύξει (!) την ταινία. Η απόλυτη ανατομία της ανθρώπινης βίας σε κάθε της μορφή: από την κοινή εγκληματική βία, μέχρι την αντίποινα των θυμάτων, τη βία του κράτους, της ψυχιατρικής καταστολής και του σωφρονιστικού συστήματος. Αμίμητο το βλέμμα του Malcolm McDowell - ο καλύτερος ρόλος της ζωής του.

.

3)Wings of Desire (Τα φτερά του έρωτα), Wim Wenders. Αριστουργηματική κινηματογράφηση ενός ατμοσφαιρικού απόκοσμου Βερολίνου. Υπέροχη φωτογραφία, μεταφυσική αισθητική(κατά έναν περίεργο τρόπο αισθάνεσαι την ανθρώπινη φύση από το επέκεινα) και βέβαια ένα ευρηματικό σενάριο που έμελλε να αντιγραφεί... αλά Αμερικανικά και -προσφάτως- Γαλλικά. Τόσο το City of Angels (με τον Nicolas Cage με το γνωστό βλέμμα... αγελάδας - γυναίκες τσιρίξτε όσο θέλετε), όσο και το περσινό Angel-A του Luc Besson καταδικάζονται στην αποτυχία ως χλιαρές εκδοχές ενός συγκλονιστικού πρωτοτύπου. Ζεστός προάγγελος ενός μακρινού μέλλοντος η αγκαλιά στη στάση του λεωφορείου έξω από το υγρό και παγωμένο Warwick Arts Centre, μετά την ταινία.

.

4)Trois Couleurs (Τρία Χρώματα: Μπλε, Κόκκινο, Λευκό), Krzysztof Kieslowski, 1993-94. Άλλαξα επανηλειμμένα τη σειρά των τριών χρωμάτων στα χρόνια που μεσολάβησαν. Οι προτιμήσεις μου μεταβλήθηκαν ανάλογα με τις διαθέσεις, τα ερεθίσματα και τα βιώματα που ακολούθησαν την πρώτη θέαση. Κάθε φορά όμως η παρακολούθηση άξιζε τον κόπο. Η σειρά Μπλε, Κόκκινο, Λευκό είναι μάλλον αυτή που ισχύει σήμερα. Ταινία και μουσική (του Zbigniew Preisner) δείχνουν να πλάστηκαν μαζί - μια από τις σπάνιες περιπτώσεις που δεν ξέρεις ποιό από τα δύο προηγήθηκε και ποιό είναι το αριστούργημα. Κατά περίεργο τρόπο, η τριλογία συμβόλισε και τρεις περιόδους μιας ιστορίας στη ζωή μου.

.

5)Lost in Translation (Χαμένοι στη μετάφραση), Sofia Coppola, 2003. Απίστευτο, αλλά όταν ρώτησα μέλος της οικογένειας (αμέσως μετά το τέλος της ταινίας στην τηλεόραση, την οποία δεν παρακολούθησε από την αρχή) τι τίτλο θα έδινε στην ταινία, μου απάντησε: "Χαμένοι στο πλήθος"... Παρότι πρόσφατη, η δημιουργία της Sofia Koppola είναι ήδη ένα classic της εποχής μας. Το βλέμμα του Bill Murray δεν αποτελεί έκπληξη. Έκπληξη είναι το απίστευτο βάθος της ερμηνείας της μόλις 17χρονης (τότε) Scarlett Johansson (για την εμφάνιση δεν λέμε τίποτα).

.

6)Τώρα, αν αναφέρω το Matchpoint, άντε να με πιστέψετε ότι δεν το κάνω για τη Scarlett. Σίγουρα ο Woody Allen γύρισε πολύ πιο σημαντικές, άρτιες και αναγνωρισμένες ταινίες (από τις οποίες, πολλές είναι αυτές που λατρεύω). Αν αναφέρομαι στο Matchpoint είναι για δύο λόγους: πρώτον, το Matchpoint ξεφεύγει εντυπωσιακά από τη μανιέρα του σκηνοθέτη - στην οποιά μας είχε συνηθίσει για... αμέτρητα χρόνια. Αν μη τι άλλο, αυτό φανερώνει την αξία ενός δημιουργού που εξακολουθεί να ανακαλύπτει και έχει τη δύναμη να αλλάζει, ακόμη και μετά από τόσα χρόνια κι ακόμη περισσότερες ταινίες. Δεύτερον, με το Matchpoint τολμά αντιταχθεί σε κάθε επιταγή του politically correct κινηματογράφου και να πει ανοιχτά αυτό που όλοι σκεφτόμαστε: "ναι λοιπόν, η θεία δίκη πολλές φορές κοιμάται τον ύπνο του... δικαίου. Πολλοί παραμένουν ατιμώρητοι: πατούν επί πτωμάτων (εδώ κυριολεκτικά) και απλά ανεβαίνουν χωρίς ποτέ να πληρώσουν το λεγόμενο τίμημα. Και ναι! Η τύχη είναι σημαντική (αντίθετα από την καραμέλα του πολιτισμού ότι εμείς κάνουμε την τύχη μας κλπ, κλπ)". Το θάρρος μιας τέτοιας γνώμης στη σημερινή εποχή της ηθικής, ιδεολογικής και πολιτικής υποκρισίας αξίζει τουλάχιστον μνείας.

.

7)Das Leben der Anderen (Οι ζωές των άλλων), Florian Henckel von Donnersmarck, 2006. Μια ταινία που υπηρετεί το στόχο της, χωρίς περιττές εξάρσεις κι εντυπωσιασμούς. Βαθιά ανθρωπιστική, χρησιμοποιεί το καθεστώς της Ανατολικής Γερμανίας ως όχημα προβληματισμού για την ηθική έναντι του καθήκοντος, την εξουσία, την παιδεία, την ανθρωπιά, χωρίς να πέσει στην (συνήθη) παγίδα μιας κριτικής που περιορίζεται στην περίπτωση του ιστορικού πλαισίου που χρησιμοποιεί. Ο πρωταγωνιστής Ούρλιχ Μιούχε σε σαστίζει με την εσωτερικότητα του βλέμματός του, πολύ περισσότερο με τη μεταστροφή της έκφρασής του στην τελευταία σκηνή.

.

Βέβαια, η λίστα δεν θα μπορούσε να σταματάει εδώ -και φοβάμαι ούτε στο τέλος της παραγράφου. Περιλαμβάνει ένα τεράστιο ακόμη πλήθος: Amelie, Delicatessen, Alphaville, Άνοιξη, καλοκαίρι, φθινόπωρο, χειμώνας και... άνοιξη, Lilya 4ever (ήθελα τόσο να γράψω γι' αυτήν...), Brazil, Gattaca, Vanishing Point (προσοχή, αυτο του Raoul Ruiz, με τον πρωτότυπο τίτλο Point de fuite), Ascenseur pour l' echafaud, μαχαίρι στο νερό (η πρώτη ταινία του Roman Polanski - η διπλωματική του), Dolce Vita, Σινεμά ο Παράδεισος, Επίμονος κηπουρός, Μετά το γάμο, Τα μήλα του Αδάμ... και πολλά άλλα που θα λυπηθώ όταν θυμηθώ ότι τα ξέχασα!

.

Και τώρα, αυτό που όλοι περιμένατε. Οπλιστείτε με υπομονή και ξεκινάμε. Σε πείσμα της πλειοψηφίας και απολύτως ενάντια στο κοινό αίσθημα, αυτά είναι τα:
.

7 κινηματογραφικά αριστουργήματα που απεχθάνομαι:

.

1)Η λίστα του Σίντλερ, Steven Spielberg. Απαράδεκτη και επιδεικτικά στρατευμένη επιχείρηση καταφανούς συναισθηματικού εκβιασμού. Η απέλπιδα προσπάθεια ενός φελλού που διαπρέπει στις ταινίες επιστημονικής φαντασίας και τα ειδικά εφέ, να μας πείσει ότι έχει και πνευματικές ανησυχίες. Μείνε σ' αυτά που είσαι καλός κ.Spielberg. Γιατί σκηνοθέτης (με την ευρωπαϊκή έννοια τουλάχιστον) δεν είσαι!

.

2)Artificial Intelligence (A.I.), Steven Spielberg. Αυτή τη φορά τα θαλάσσωσε ακόμη και στην επιστημονική φαντασία... Σούπερ επιφανειακή ερμηνεία ενός σεναρίου του Stanley Kubrick (με τεράστιες δυνατότητες ψυχο-κοινωνικών προεκτάσεων που πηγαίνουν χαμένες) από έναν φελλό! Η απόδειξη πως πίσω από κάθε επιτυχημένο άντρα κρύβεται μια χήρα που θα (προ)δώσει το έργο του στο λάθος άνθρωπο. Είπαμε Spielberg, πάρτο απόφαση: σκηνοθέτης δεν είσαι.

.

3)Underground, Emir Kusturica. Άλλη μία εθνικά στρατευμένη προσπάθεια. Ο Emir Kusturica προκειμένου να περάσει τα μηνύματά του, υιοθετεί ξαφνικά τις αμερικανικούς σκηνοθετικούς κώδικες, προδίδοντας το μέχρι τότε έργο του. Όσοι έχουν δει την πρώτη του ταινία ("Ποιος θυμάται την Dolly Bell;"), θα καταλάβουν τί εννοώ. Το να βλέπεις στο πανί ξεκάθαρα τις προθέσεις του σκηνοθέτη επιεικώς ισοδυναμεί με αποτυχία. Μοναδικός κερδισμένος ο Γιώργος Νταλάρας που τό 'ριξε για καναδυό χρονάκια στις συναυλίες με τον Goran Bregovic.

.

4)Dancer in the dark (χορεύοντας στο σκοτάδι), Lars von Trier. Εμείς στο Ellada, αυτό το λέμε μελό. Στηριζόμενος σε ένα σενάριο εφάμιλλο εκείνων του Φώσκολου, ο πρωτεργάτης του "Δόγματος 95" (έτσι αυτοαποκαλούνταν όσοι ξαναανακάλυψαν τη χαρά της κάμερας στο χέρι 40 χρόνια μετά τη Nouvelle Vague) αμολά το ξωτικό της διεθνούς μουσικής σκηνής σε ένα τυφλό μελοδραματικό παραλήρημα. Ελεήστε το φτωχό...

.

5)Πεθαίνοντας στην Αθήνα, Νίκος Παναγιωτόπουλος. Η Ελλάδα αντιγράφει την ιδέα του μελοδραματικού μιούσικαλ από τον Trier και την πουλάει και για καινούρια. Σκηνοθεσία και -λυπάμαι που το λέω γιατί συμπαθώ τον Σπύρο Παπαδόπουλο- ερμηνείες για γέλια. Απολαυστικό το ξέσπασμα νευρικού γέλιου από 5-6 παρέες στο σινεμά (μου κόπηκε η αναπνοή σας λέω). Μουσική από τον πολύ, μαϊντανό και δήθεν Σταμάτη Κραουνάκη. Ας πει κάποιος στη Μπήλιω ότι τον βαρεθήκαμε.

.

6)Η ψυχή στο στόμα, Γιάννης Οικονομίδης. Αυτή τη φορά ξεγελάστηκα από τα εναλλακτικά κανάλια ενημέρωσης (έλεος συνbloggers!) και το (δίκαιο τελικά) γεγονός ενός "συστήματος" που δεν του έδωσε διανομή. Συμφωνώ με τον ισχυρισμό του σκηνοθέτη ότι η τάξη των πρωταγωνιστών μιλάει έτσι (σίγουρα όχι σε αυτό το βαθμό - έχουμε πάει και στρατό και ξέρουμε), παρότι δε βλέπω τί εξυπηρετεί αυτή η κινηματογραφική αναπαράσταση. Η ταινία έχει κάτι να πει (αντιθέτως από την πλειονότητα του νεοελληνικού σινεμά), αλλά το καταστρέφει ολοκληρωτικά από την αμετροέπεια των εκραστικών μέσων και τα συμπλέγματα του σκηνοθέτη. Ως σχολιασμό επιστρέφω το σενάριο ευγενικά στα μούτρα του.

.

7)Το μετέρωρο βήμα του πελαργού. Στη λίστα θα μπορούσε να φιγουράρει και οποιαδήποτε άλλη ταινία του ανθρώπου που ανέτρεψε την ετυμολογία της λέξης κινηματογράφος. 6 πλάνα, μια ταινία. Ο Αγγελόπουλος θα μπορούσε καλλιστα να φιλμάρει και με φωτογραφική μηχανή (με 36άρι φτιάχνει τριλογία). Κλασικός εκπρόσωπος της νεοελληνικής εικαστικής αντίληψης ότι η τέχνη οφείλει να είναι ελιτίστικη και μη αποκωδικοποιήσιμη. Όσο λιγότερα καταλαβαίνεις, τόσο πιο σπουδαίος ο δημιουργός. Ευτυχώς τον σώζει ο χαρακτήρας του: συνετός, μετριοπαθής, με ευγενείς αντιδράσεις όταν δε βραβεύεται.

.
.

.

.

.

.

.

.

.

.

σσσσσσσσ.... μας άκουσε κανείς;

.

.

.

.

.

.

Προς χάρη μιας επιστροφής στις ευγενείς διαθέσεις κι επειδή κινηματογράφος χωρίς πανί δε γίνεται, σας παραπέμπω στο post "Τα παλιά τα σινεμά" (κάπου παρακάτω σ' αυτό το blog).

.

.

Τέλος, με τη σειρά μου δίνω πάσα στη speira, καθώς και στους contributors αυτού του blog. Οι μισοί ν' απαριθμήσουν τις 7 αγαπημένες τους ταινίες, θα κλείσουμε ύλη για τον επόμενο χρόνο.